Obiekt ekspozycyjno-hodowlany dla Goryli w ZOO Wrocław

Koncepcja architektoniczna obiektu ekspozycyjno-hodowlanego dla goryli i innych zwierząt lasów deszczowych Afryki Równikowej we wrocławskim ZOO.

Lokalizacja

Projektowany obiekt ekspozycyjno-hodowlany dla goryli i innych zwierząt lasów deszczowych Afryki Równikowej znajduje się we wrocławskim ZOO i zajmuje obszar ok. 3.000 m². Teren stanowi łagodnie opadająca skarpa w kierunku głównego ciągu pieszego ZOO.

Założenia funkcjonalne

Obiekt ekspozycyjno-hodowlany dla goryli i innych zwierząt lasów deszczowych Afryki Równikowej składa się z trzech wybiegów zewnętrznych, centralnie położnego pawilonu mieszczącego pomieszczenia zimowe, nocne zaplecza hodowlane, ekspozycje uzupełniające oraz parterowego budynku mieszczącego stajnie. Pawilon, założony na planie zbliżonym do trójkąta, usytuowany został w południowym narożniku działki, ograniczonym z dwóch stron przez wewnętrzne drogi dojazdowe, natomiast trzeci bok, wyznaczający granicę wybiegów zewnętrznych tworzy ekspresyjna łamana linia. Bryła budynku została natomiast skomponowana z przylegających do siebie wielokątów, opartych na konstrukcji z drewna klejonego. Centralny element kompozycji stanowi woliera, mieszcząca się w otwartej przestrzeni biotopu Kongo. Pomieszczenia techniczne obiektu ekspozycyjno-hodowlanego dla goryli i innych zwierząt lasów deszczowych Afryki Równikowej usytuowane zostały w wyodrębnionej konstrukcyjnie, podpiwniczonej, 3- piętrowej części budynku. Znajdują się tutaj szatnie i toalety dla personelu, pomieszczenie socjalne, pomieszczenie monitoringu, kuchnia dla zwierząt, pomieszczenie chłodni, mroźni, magazyn podręczny magazyn na sprzęt, pomieszczenie techniczne. Korytarz dla personelu umożliwia obsługę wszystkich wybiegów od strony zaplecza. Wzdłuż korytarza ulokowane zostały pomieszczenia nocne dla goryli, mangab rudoczelnych, koczkodanów górskich, kuzimaze oraz dwie izolatki.  Przewidziano skomunikowanie wszystkich klatek dla goryli wewnętrznymi korytarzami oraz przewidziano korytarze dla zwierząt prowadzące na zewnątrz z wewnętrznych wybiegów.

Główne wejście do budynku dla zwiedzających akcentuje głęboki podcień, oddzielający  trzykondygnacyjny pawilon od parterowego budynku stajni, Stropodach został zaprojektowany jako tzw. „zielony dach”, a ogromne płaszczyzny przeszkleń, które tworzą wielonawowe dachy dwuspadowe, zapewniają niezbędny dla zwierząt dostęp światła naturalnego w wewnętrznych pomieszczeniach ekspozycyjnych goryli, koczkodanów, mangab oraz woliery dla ptaków Kongo. Przestrzeń zewnętrzna otaczająca Pawilon naśladuje swoim charakterem  podmokłe tereny Bai, będące naturalnym środowiskiem występowania eksponowanych tu zwierząt. Ponieważ założeniem projektowanym było wtopienie obiektu w kreowany krajobraz, okładziny elewacji budynku stanowią struktury z betonu i kamieni, pni drzew, zieleni, a sam budynek wkomponowano w istniejącą skarpę.

Obsługa komunikacyjna

Obsługa komunikacyjna obiektu oraz wejścia dla pracowników znajdują się od projektowanej drogi dojazdowej od ulicy Zygmunta Wróblewskiego, ze względów bezpieczeństwa w części niedostępnej dla zwiedzających.

Ścieżka zwiedzania

Przestrzenie ekspozycyjne są dostępne dla odwiedzających od placu wejściowego przylegającego do głównego ciągu spacerowego ZOO. Kładka dla pieszych o łamanej, krajobrazowej linii i zmiennej wysokości względem terenu spina komunikacyjne wszystkie dostępne elementy ekspozycji zewnętrznej z wnętrzem obiektu i oferuje malownicze widoki odwiedzającym. Początek zwiedzania to tereny podmokłe oraz bagna, które kreują krajobraz bai, stopniowo wraz ze wzrostem rzędnych terenu porastają wysokie drzewa i gęste zakrzewienia imitujące krajobraz nizinnego lasu tropikalnego. Można będzie tutaj będzie obserwować gatunki z rejonu Afryki równikowej zagrożone wyginięciem: goryle nizinne, koczkodany, mangaby rudoczelne oraz zwierzęta kopytne: sitatungi i bongo. Kładka, ukształtowanie terenu, elementy wody, dyskretnie i naturalnie oddzielają wybiegi, zapewniając bezpieczeństwo odwiedzającym oraz żyjącym tu różnym gatunkom zwierząt. Dodatkowe zabezpieczenia stanowią szyby pancerne oraz zabezpieczenia elektryczne (elektryczne bambusy, liany, pastuchy).

Aranżacje przestrzeni ekspozycyjnych

Wystrój wnętrza budynku odwzorowuje wygląd pierwotnego lasu tropikalnego. Do aranżacji wybiegów zaproponowano elementy charakterystyczne dla biotopu goryli nizinnych: kłody, karpiny, naturalne pnie drzew, żywą roślinność tropikalną. Przede wszystkim przestrzeń wybiegów musi zapewnić zwierzętom strefy schronienia od ciągłej ekspozycji, tworzyć kulisy od strony zwiedzających poruszających się po ciągach pieszych. Wewnętrzna ścieżka zwiedzania ukształtowana w formie łagodnej pochylni wznoszącej się wokół centralnie położonej woliery prowadzi kolejno wzdłuż pomieszczeń ekspozycyjnych: mangab rudoczelnych, trzech pomieszczeń goryli. W otwartej przestrzeń biotopu Kongo rezyduje paw kongijski, turako olbrzymi, błyszczak ametystowy, dzioborożec toko, gołąb treron. Wśród roślinności i wody ulokowane zostały terraria z gadami oraz akwarium dla ryb słodkowodnych z centralnej Afryki. Wznoszące się pochylnie wokół woliery umożliwiają wgląd z trzech poziomów na zlokalizowane tutaj ekspozycje i prowadzą zwiedzających na zewnętrzny taras, skąd mają możliwość dyskretnej obserwacji zewnętrznych wybiegów. Ostatnim etapem zwiedzania jest ekspozycja koczkodanów górskich, którą mamy możliwość podziwiać odpoczywając na wygodnych płaszczyznach schodów. Trasa zwiedzania prowadzi w stronę wyjścia z ekspozycji wprost na kładkę wzniesioną nad terenem, która płynnie przechodzi w tunel o panoramicznych przeszkleniach. Ważnym aspektem prowadzenia ścieżki zwiedzania jest  możliwość obserwacji zwierząt z różnej perspektywy.

Dla celów edukacyjnych na ścieżce zwiedzania zlokalizowane zostały info- kioski, lady dla edukatorów do pogadanek pielęgniarzy oraz salę dydaktyczną z zapleczem przeznaczoną dla 50 osób.

Spadki pochylni, windy, sanitariaty dostosowane dla osób z niepełnosprawnościami umożliwiają na korzystanie z całego obiektu przez wszystkich użytkowników.

Informacje o obiekcie

funkcja: obiekt ekspozycyjno-hodowlany dla goryli i innych zwierząt lasów deszczowych Afryki Równikowej
inwestor: ZOO Wrocław
rok powstania projektu: 2019
nagrody: I miejsce w konkursie architektonicznym zorganizowanym przez ZOO Wrocław

Autorzy:

architektura:
arch. Renata-Gajer-Hackemer
arch. Robert Budny
architektura krajobrazu:
arch. kraj. Dariusz Malinowski
arch. kraj. Tomasz Kurtek
arch. kraj. Ewelina Pochodyła
arch. kraj. Paulina Bednarz
specjalista od zwierząt:
Leszek Antkowiak
konstrukcja:
dr inż. Maciej Yan Minch
instalacje sanitarne:
mgr inż. Piotr Marchewka
mgr inż. Adam Pytel
instalacje elektryczne:
mgr inż. Paweł Kwarciany